Η κρίση του Covid-19 προκάλεσε ένα τεράστιο σοκ στις κοινωνίες μας. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές φαινόμενο που έφερε στην επιφάνεια λανθάνουσες τάσεις και συμπεριφορές ενώ επιφέρει δομικές αλλαγές στις διεθνείς σχέσεις, στην παγκόσμια οικονομία, στην εκπαίδευση, στο υγειονομικό σύστημα αλλά και στις κοινωνικές, οικογενειακές, προσωπικές κι εργασιακές σχέσεις σε όλο τον κόσμο.
Τίποτα απ’ όσα γνωρίζαμε δε θα είναι πια το ίδιο.
Η εποχή που ζούμε μας έκανε να μεγαλώσουμε απότομα. Ο κόσμος “πάγωσε” για μήνες και η επιστροφή απ’ αυτή την “παράξενη” εποχή δεν θα είναι διόλου εύκολη. Τα παιδιά μεγάλωσαν απότομα και οι μεγάλοι έχασαν το τελευταίο ψήγμα παιδικότητας που τους είχε απομείνει. Από τους “τρελούς” ρυθμούς σε έναν διαφορετικό τρόπο ζωής και έπειτα, πάλι από την αρχή.
Μπροστά στον κίνδυνο γινόμαστε ξανά κοινότητα.
Η κινητοποίηση για το εμβόλιο, με ταχύτητα που προηγούμενό της δεν υπάρχει στην ιστορία της Ιατρικής, απέδειξε την αξία και την αποτελεσματικότητα της συλλογικής δράσης: εταιρειών βιοτεχνολογίας, φαρμακευτικών κολοσσών, διεθνών οργανισμών δημόσιας υγείας και κυβερνήσεων. Σε επίπεδο κοινωνιών, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών επέδειξε υπευθυνότητα, ενσυναίσθηση κι αλληλεγγύη. Μόνο όταν ξαναγινόμαστε κοινότητα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τόσο μεγάλους κινδύνους και προκλήσεις ως ανθρωπότητα. Η διαμόρφωση μιας κουλτούρας προστασίας της ατομικής και της δημόσιας υγείας αρχίζει να γίνεται προτεραιότητα κάθε χώρας, όχι μόνο για την τωρινή πανδημία, αλλά και για την προστασία του παγκόσμιου πληθυσμού απέναντι σε άλλες λοιμώξεις.
Η διαφάνεια στα θέματα δημόσιας υγείας.
Όταν μια κοινωνία αντιμετωπίζει μια τόσο μεγάλη κρίση δημόσιας υγείας, που απαιτεί ομοψυχία και κοινή δράση, είναι εύλογο να υπάρχουν πολίτες που δυσπιστούν. Χρέος όλων μας είναι να τους πείσουμε με επιστημονικά επιχειρήματα. Η πειθώ, πέρα από την επιστημονική αλήθεια, προϋποθέτει και απόλυτη διαφάνεια. Η εξέλιξη αυτής της πανδημίας ήρθε να επιβεβαιώσει ότι ακρογωνιαίος λίθος της δημόσιας υγείας είναι η διαφάνεια, με όλα τα επιστημονικά και επιδημιολογικά δεδομένα προσβάσιμα από τους πάντες, ειδικούς και μη, και σαφείς οδηγίες για το σύνολο των πολιτών.
Οι πανδημίες δεν τελειώνουν από τη μια μέρα στην άλλη.
O SARS-CoV-2 ουσιαστικά μας υπενθυμίζει τι σημαίνει πανδημία. Μια πανδημία δεν τελειώνει απότομα από τη μια μέρα στην άλλη. Σβήνει σταδιακά. Η εμφάνιση και εκδήλωση επιδημικών νόσων, άρα και η εξάλειψή τους, είναι συνάρτηση παραγόντων βιολογικών, περιβαλλοντικών, γεωγραφικών, κλιματικών, ακόμα και κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών.
Η τεχνολογία έγινε πλέον κομμάτι της ζωής μας.
Μπορεί να μετρήσαμε σημαντικές απώλειες από την πανδημία, όμως μάθαμε και να λειτουργούμε ως κοινωνίες του μέλλοντος. Ακόμα και οι ηλικιωμένοι ή τα νήπια έμαθαν λίγο έως πολύ να εξυπηρετούνται μέσω αυτής, ενώ μια μεγάλη ομάδα επαγγελματιών έμαθε να εργάζεται μέσω της τεχνολογίας. Ένα είναι σίγουρο. Η τεχνολογία αυτή ήρθε για να μείνει και εμείς πρέπει να μάθουμε, ο καθένας από την πλευρά του (επιστήμονες, επαγγελματίας υγείας, επιχειρηματίες, ασθενείς, σπουδαστές), να βρίσκουμε λύσεις μέσω αυτής αξιοποιώντας στο έπακρο τις εξαιρετικές δυνατότητες απομακρυσμένης διαχείρισης που μας παρέχει.
Στα δύσκολα φαίνονται αυτοί που ψηφίζουμε, που επιλέγουμε ή που στηρίζουμε, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πιο συνετοί με τις επιλογές μας.
Το κριτήριό μας οφείλει -ή καλύτερα επιβάλλεται- να καταστεί πιο ενδελεχές, αυστηρό και μακριά από τις λαϊκίστικές ατάκες, τις υποσχέσεις, το πελατειακό σύστημα και τις μεγαλοστομίες. Ο συνδυασμός της εργατικότητας, της τιμιότητας και της ανιδιοτέλειας αποτελεί φάρο για το μέλλον και ισχυρό μάθημα από τη σημερινή κρίση. Επιπλέον συχνά η αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση σε στιγμές κρίσης οφείλει να αξιολογείται προσεκτικά ιδίως σε στιγμές που η εθνική ομοψυχία και σύμπνοια κρίνεται απαραίτητη. Μόνο ένα κοινό μέτωπο στον πόλεμο της αντιμετώπισης θα έχει θεαματικά αποτελέσματα. Η πολιτική «διαίρει και βασίλευε» μπορεί να περιμένει πιο ειρηνικές στιγμές.
Η σημασία της αλληλεγγύης και η επικινδυνότητα του διχασμού.
Τα μαθήματα που παραδίδει η σημερινή κρίση είναι πολυεπίπεδα και διαφορετικά, ενώ κάποια από αυτά γεννούν ελπίδα για την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών και των πολιτών. To σύνθημα «μένουμε σπίτι» είχε μεγάλη απήχηση και συμμετοχή, όπως και η χρήση της μάσκας ή η συμμετοχή στον εμβολιασμό. Από την άλλη, υπάρχουν πρακτικές που επιβεβαιώνουν συσσωρευμένα εδώ και χρόνια κακώς κείμενα και επιφέρουν πόλωση και διχασμό. Η έμφυτη ανθρώπινη τάση αμφισβήτησης των πάντων, ασφαλώς και είναι γόνιμη σε καιρό ειρήνης, ωστόσο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σύμπνοιας, ο σχολιασμός και η διαρκής αμφισβήτηση δυστυχώς δεν πηγάζει από ουσιαστικό ενδιαφέρον για επίλυση των προβλημάτων. Τις περισσότερες φορές παρατηρούμε φαινόμενα διχασμού της κοινής γνώμης για πολιτικούς και καθοδηγούμενους αιρετικούς λόγους που συχνά ενέχουν προσωπικά συμφέροντα. Ας παραμείνουμε ψύχραιμοι, νηφάλιοι και επιφυλακτικοί σε όσους πυροδοτούν την ένταση και την αστάθεια σε καιρό υγειονομικών κρίσεων, τότε που τα πάντα είναι ρευστά και με πολλά αδιέξοδα. Ο έλεγχος των πηγών μας πρέπει να είναι ενδελεχής, σχολαστικός και να περιλαμβάνει όλες τις τοποθετήσεις κι όχι μόνο τις δογματικές.
Η σημαντικότητα της υγείας.
Το σημαντικότερο όλων είναι πως η πανδημία, έκανε όλους μας να αντιληφθούμε πως η σωματική και πνευματική υγεία προηγείται και τα υπόλοιπα ακολουθούν.
Η προσαρμογή είναι το κλειδί στη ζωή.
Καθίσταται πλέον περισσότερο παρά ποτέ αναγκαίο να είμαστε ευέλικτοι και προσαρμοστικοί σε όλες τις αλλαγές στη ζωή και στη διαχείριση των κρίσεων σε προσωπικό επίπεδο.
Ένα αισιόδοξο μήνυμα για το τέλος.
Παίρνοντας μια βαθιά ανάσα, οι περισσότεροι από εμάς θα μπορέσουμε να δούμε και κάτι θετικό μέσα σε όλο αυτό το χάος. Παρά το γεγονός πως θρηνήσαμε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, μέσα από τις στάχτες μπορούν να αναδυθούν συναισθήματα, που μέχρι τώρα αγνοούσαμε: ευγνωμοσύνη, προσδοκία, η ανάγκη να πούμε “σ’ αγαπώ”, “μου λείπεις”! Μάθαμε πώς να επιβιώνουμε και μπορούμε να χτίσουμε από την αρχή ό,τι διαλύθηκε. Έχουμε τα υλικά, έχουμε τους εργάτες και η διάθεση δεν πρέπει να μας λείπει, απλά να χτίσουμε κοινωνίες πιο υγιείς και πιο ανθρώπινες.
Αυτό που έχει σημασία, είναι να τελειώσει αυτή η περιπέτεια και θα τελειώσει νομοτελειακά.
Έχει αξία, να τελειώσει με την πεποίθηση ότι,
η δύναμη της Ανθρωπότητας και της Επιστήμης,
είναι πιο ισχυρή ακόμη και από ένα παράλογο και απρόβλεπτο ιό.
Το μεγαλύτερο πράγμα που μας δίδαξε η πανδημία,
είναι ότι
η ζωή είναι για να την… ζούμε.
