Στις μέρες μας όλο και συχνότερα παρατηρούμε νέους που εμφανίζουν ξεκάθαρα κι απροκάλυπτα εξαρτημένη συμπεριφορά σε εθισμούς, που σχετίζονται κυρίως με τη κουλτούρα παθητικής αντιμετώπισης της ζωής.
Μάστιγα αποτελούν το διαδίκτυο και τα παιχνίδια σε συνδυασμό με τη χρήση κάνναβης όπως και η αλόγιστη κατανάλωση ενεργειακών ποτών σε μία προσπάθεια να παραμένουν σε διαρκή εγρήγορση.
Αλκοόλ, καπνός, ψυχοτρόπες ουσίες, κινητό τηλέφωνο, διαδίκτυο, ηλεκτρονικά και τυχερά παιχνίδια καταλαμβάνουν σημαντικό κομμάτι της ζωής των εφήβων στη χώρα μας.
Oι εφηβικοί εθισμοί στην Ελλάδα με αριθμούς
- Στην ηλικία των 13-14 χρόνων πολλοί έφηβοι έρχονται σε επαφή με το αλκοόλ και το τσιγάρο, κυρίως «από περιέργεια», ενώ τρεις στους δέκα πίνουν τουλάχιστον δυο φορές τον μήνα.
- Στην ίδια «τρυφερή» ηλικία σημαντικό ποσοστό 3% «πειραματίζεται» και με την κάνναβη, κυρίως μέσα στο σχολείο όπου γίνεται και η προμήθεια κατά δήλωσή τους, ενώ το ποσοστό διπλασιάζεται στην ηλικία των 15 χρόνων.
- Στα 13 τους χρόνια οι μαθητές έχουν σχεδόν όλοι (95%) κινητό τηλέφωνο, το οποίο έχουν αποκτήσει ήδη από τα 11, δηλαδή πολύ προτού τελειώσουν το Δημοτικό Σχολείο.
- Στο διαδίκτυο η πρόσβαση είναι καθολική (ποσοστό 99% δηλώνει ότι σερφάρει) στην ηλικία των 13 χρόνων, ενώ έχει αρχίσει από τα 10 έτη και χωρίς επίβλεψη σε μεγάλο ποσοστό.
- Οκτώ στους δέκα 13χρονους δηλώνουν πως παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια και δύο στους δέκα παίζουν και τυχερά παιχνίδια. Πρόκειται για ευρήματα τα οποία σήμαναν συναγερμό στους ειδικούς, οι οποίοι διαπιστώνουν το αυτονόητο, ότι υπάρχει δραματικό κενό στην πρόληψη αλλά και έγκαιρη παρέμβαση για τις εξαρτήσεις στον μαθητικό πληθυσμό. Παρατειρείται λοιπόν πως όλα τα μέσα εξάρτησης έχουν αρνητικές επιπτώσεις, τόσο στη σωματική όσο και στη ψυχική υγεία των εφήβων.
Αιτίες και τρόποι προσέγγισης
Όπως όλοι γνωρίζουμε η εφηβεία είναι η περίοδος μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Γίνονται γρήγορες αλλαγές στο σώμα και στο συναισθηματικό κόσμο των παιδιών που προκαλούν αναταραχές. Οι ίδιοι βρίσκονται σε συνεχή σύγκρουση με τον εαυτό τους. Στην εφηβεία, νόμοι, αξίες και παραδοσιακές έννοιες αμφισβητούνται. Είναι πραγματικότητα ότι οι άνθρωποι μεγαλώνοντας αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους. Θέλουν να αποφασίζουν μόνοι τους για τον εαυτό τους, πράγμα που συνιστά δείγμα υγιούς πνευματικής κατάστασης. Η ανεξαρτησία και η αυτονομία των εφήβων αποτελεί υγιή εξέλιξη και δομείται από την προοδευτική μάθηση και μέσω των ορίων ή την υπευθυνότητα που καλλιεργούν οι γονείς. Παρόλα αυτά, η συνεχής αμφισβήτηση σε συνδυασμό με το άγχος, τον μιμητισμό, το αίσθημα μοναξιάς και κυρίως τις επιτακτικές τάσεις της «μόδας», συχνά οδηγεί μοιραία τους εφήβους σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Θεσμικές ανάγκες πρόληψης
Αρκετοί είναι οι παράγοντες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη αντιμετώπιση του προβλήματος ενημερώνοντας τους νέους:
- Οι συνεργασίες μεταξύ φορέων και οργανισμών.
- Η διαμόρφωση ενός δικτύου όλων των εμπλεκομένων με τα θέματα ψυχικής και η διαμόρφωση ενός κεντρικού σχεδίου δράσης.
- Η ανάληψη πρωτοβουλιών σε ερευνητικό επίπεδο.
- Ο σχεδιασμός συστηματικών παρεμβάσεων από περισσόΗ ανάληψη πρωτοβουλιών σε ερευνητικό επίπεδο.
- Η ευρύτερη ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου
Είναι μερικές από τις άμεσες προτεραιότητες που χρειάζεται να αναληφθούν
Home sweet home
Σήμερα που η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας δημιουργεί νέες εξαρτήσεις είναι περισσότερο επιβεβλημένη παρά ποτέ η δημιουργία ισορροπημένων ενδοοικογενειακών σχέσεων. Το σπίτι οφείλει να μεταβληθεί σε έναν υγιή χώρο απασχόλησης κι επικοινωνίας, ένα ασφαλές καταφύγιο όπου οι έφηβοι θα μπορούν στον ελεύθερό τους χρόνο να συναντιούνται με τους συνομήλικούς τους και ταυτόχρονα να αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους. Μόνο όταν ο προσωπικός τους χώρος μετατραπεί σε χώρο αγκαλιάς, έκφρασης και δημιουργίας θα οδηγηθούν σε χρήσιμες επιλογές διαχείρισης του χρόνου, αποφεύγοντας τη χρήση εξαρτήσεων και κατ’ επέκταση παραβατικών συμπεριφορών.
Κλασικές αξίες πρόληψης
Τα συνθήματα για ευζωία σε κάθε ηλικία είναι πάντα επίκαιρα και παραμένουν κλασικά για την ψυχική και σωματική υγεία:
- Επιστροφή στην φύση
- Επένδυση στις φιλίες
- Αθλητισμός
- Φροντίδα κατοικιδίων
- Τέχνη
- Φιλαναγνωσία
- Πολιτισμός
- Δημιουργική απασχόληση, (χόμπι)
- Ταξίδια
- Επένδυση στον καλό ύπνο
- Ασφάλεια σε κάθε της μορφή
Αν και όλοι γνωρίζουμε καλά την χρησιμότητα όλων των παραπάνω αξιών, όταν πρόκειται για την πρόληψη κάθε εθισμού της εφηβείας, οφείλουμε να επανεστιάσουμε και να επιμείνουμε, ώστε να τα εντάξουμε στην καθημερινότητα όλης της οικογένειας με κάθε τρόπο.
Ο ρόλος των γονέων
‘Ενας σίγουρος τρόπος πρόληψης είναι πάντα η εκπαίδευση των γονέων στον τρόπο που θα συνομιλούν με τα παιδιά τους αλλά και τις δραστηριότητες που μπορούν να υιοθετήσουν ως οικογένεια. Τέτοια προγράμματα ευτυχώς στις μέρες μας παρέχονται από διάφορους φορείς με μικρό κόστος. Μέσα από αυτά τα προγράμματα, οι γονείς θα αναπτύξουν εφόδια για μια καλύτερη και υγιή επικοινωνία και θα οδηγηθούν σε εναλλακτικούς προσωποποιημένους τρόπους διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου της οικογένειας συνολικά. To βέβαιο είναι πως η πιο σίγουρη, αποτελεσματική και σοβαρή πρόληψη γίνεται εντός του πλαισίου της οικογένειας.
Θεραπεία
Η θεραπευτική επιλογή σε οποιοδήποτε εθισμό είναι η ψυχοθεραπεία ώστε να διερευνηθούν τα αίτια που οδήγησαν τον έφηβο σε αυτή τη στάση, στοχεύοντας στο να ξαναβρεί την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στη ζωή και να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του. Σε κάθε περίπτωση, αν υποκρύπτεται και άλλη διαταραχή, μπορεί συνοδευτικά με την ψυχοθεραπεία να χρειαστεί και φαρμακευτική υποστήριξη.
Στόχος είναι να αντιληφθούν οι έφηβοι ότι η αληθινή περιπέτεια είναι πολύ πιο συναρπαστική από την εικονική.
ΠΗΓΗ: ΚΕΘΕΑ
