Η υπερπροστασία είναι η υπερβολική φροντίδα και προστασία των γονιών στα παιδιά τους. Οι γονείς είναι προστατευτικοί ενστικτωδώς, έτσι όταν ένα παιδί έρθει στη ζωή, εκείνοι αναλαμβάνουν μια νέα ευθύνη. Για την ευθύνη αυτή όμως δεν είχαν καμία εκπαίδευση ούτε είχαν κάνει κάποια προετοιμασία.
Οι γονείς είναι τα σημαντικότερα πρόσωπα στη ζωή ενός παιδιού, συνεπώς πρέπει να του προσφέρουν φροντίδα αλλά και βοήθεια για να δημιουργήσει την προσωπικότητα του και να ενηλικιωθεί ως ώριμο και υπεύθυνο άτομο. Επιπροσθέτως λόγω της αγάπης τους, θέλουν τα παιδιά τους να είναι υγιή, ευτυχισμένα και επιτυχημένα, αποτρέποντας ασθένειες, οδυνηρά συναισθήματα και αποτυχία. Αναπόφευκτα, δημιουργούν όνειρα, προσδοκίες και ανησυχίες κατά τη διάρκεια της ζωής του. Είναι συμπεριφορές οι οποίες είναι αναμενόμενες και άκρως φυσιολογικές.
Όμως όταν ένας γονιός παρεμβαίνει και θέλει να προστατεύσει το παιδί από όλες τις αρνητικότητες του κόσμου, είναι μια υπερπροστατευτική συμπεριφορά. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς παρουσιάζουν συμπεριφορά που είναι υπερβολική. και αφορά στην υπερπροστασία των γονέων για την ασφάλεια του παιδιού/ων, όχι μόνο σωματικά αλλά και συναισθηματικά. Αυτός ο τρόπος διαπαιδαγώγησης των παιδιών προκαλεί θέματα στη δυναμική της οικογένειας και εμποδίζει την συνολική ανάπτυξη των παιδιών.
Στατιστικά στοιχεία για τους υπερπροστατευτικούς γονείς
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς είναι ένα φαινόμενο των ημερών μας, και τα στοιχεία δείχνουν ότι:
- Το 62% των γονέων γίνεται μερικές φορές υπερπροστατευτικό.
- Οι μαμάδες είναι πιο πιθανό να είναι υπερπροστατευτικές συγκριτικά με τους μπαμπάδες.
- Περίπου οι μισοί γονείς πιστεύουν ότι πρέπει να παρεμβαίνουν στη ζωή του παιδιού τους.
- Περίπου οι μισοί γονείς νιώθουν απογοήτευση αν το παιδί τους είναι μέτριος μαθητής.
- Το 85% των γονέων έχουν μιλήσει με τους δασκάλους για την πρόοδο του παιδιού τους.
Χαρακτηριστικές συμπεριφορές των υπερπροστατευτικών γονέων
- Αναλαμβάνουν τις εργασίες του παιδιού τους για να το βοηθήσουν να πάρει καλούς βαθμούς στο σχολείο.
- Ελέγχουν το παιδί τους όταν είναι χωριστά.
- Ελέγχουν τις φιλίες των παιδιών.
- Υπενθυμίζουν συνεχώς στο παιδί να αποφεύγει τους κινδύνους.
- Προγραμματίζουν τις κοινωνικές δραστηριότητες του παιδιού.
- Εισβάλλουν στην ιδιωτική ζωή του παιδιού.
- Ελέγχουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις των παιδιών.
- Αποθαρρύνουν τα παιδιά να αναλάβουν ρίσκα.
- Ενθαρρύνουν την υπερβολική εξάρτηση.
- Κάνουν τα πάντα για να αποτρέψουν την αποτυχία των παιδιών τους.
Όλες αυτές οι συμπεριφορές πηγάζουν από την ανάγκη αυτών των γονιών να ενισχύσουν το αίσθημα ανικανότητας του παιδιού τους, ώστε να οδηγηθούν οι ίδιοι στην αυτοίαση των δικών τους τραυμάτων. Οι γονείς αυτοί παρατείνουν την εξάρτηση του παιδιού τους από αυτούς πιστεύοντας ότι έτσι αποδίδουν αξία στον εαυτό τους. Ωστόσο, αυτή η συμπεριφορά των γονιών επιφέρει πολλές επιπτώσεις στο παιδί.
Αντίκτυπο της υπερπροστατευτικότητας των γονέων στο παιδί
- Προκαλεί έντονο στρες στο παιδί και προβλήματα συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, με βάση διάφορες έρευνες η υπερπροστατευτικότητα συνδέεται με αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και με χαμηλά επίπεδα αυτονομίας.
- Επιφέρει στο παιδί δυσκολίες στην σχολική του ζωή. Αυτό συμβαίνει καθώς ένα παιδί με υπερπροστατευτικούς γονείς εκτίθεται σε λιγότερα και πιο περιορισμένα ερεθίσματα, με αποτέλεσμα να υστερεί σε ψυχολογική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη σε σύγκριση με τους συνομηλίκους του. Μάλιστα, αυτά τα παιδιά μπορεί να αποτελέσουν αποδέκτες σχολικού εκφοβισμού, καθώς εκλαμβάνεται ως πιο ευάλωτο και αδύναμο να αντιδράσει.
- Δημιουργεί κωλύματα στις προσωπικές σχέσεις του παιδιού. Ένα παιδί με υπερπροστατευτικούς γονείς έχει υιοθετήσει μια πιο παθητική και αδύναμη στάση στο οικογενειακό του πλαίσιο την οποία μεταφέρει και στις υπόλοιπες σχέσεις του. Αδυνατεί να δημιουργήσει ισότιμες προσωπικές σχέσεις, συσχετίζεται με άλλα άτομα τα οποία λαμβάνουν αυτά τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση. Συχνά μπορεί να εγκλωβιστεί σε μια κακοποιητική σχέση και να δυσκολευτεί να αποδεσμευτεί από αυτήν.
- Εμποδίζει την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Αυτό συμβαίνει καθώς το παιδί που μεγάλωσε σε ένα προστατευτικό περιβάλλον διαθέτει χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολεύεται να λαμβάνει πρωτοβουλίες και να διεκδικεί πράγματα.
Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν ότι διαφέρουν από τους γονείς τους, είναι ανάγκη να κατανοήσουν και να αναπτύξουν τις δικές τους δεξιότητες για τη ζωή. Αυτό είναι ουσιαστικό για την μακροχρόνια ευτυχία και επιτυχία. Όταν οι γονείς προστατεύουν το παιδί τους, το παιδί δεν θα καταλάβει ποτέ το ρίσκο της αποτυχίας. Σαν αποτέλεσμα, αγνοεί την σκληρή πραγματικότητα ή γίνεται παρορμητικό και ανεύθυνο επειδή ξέρει ότι κάποιος θα είναι εκεί να το προστατεύσει.
“Οι εγκέφαλοι των γονέων είναι καλωδιωμένοι για να προστατεύσουν τους απογόνους τους. Αλλά όταν φτάσει στα άκρα και το επίπεδο των κινδύνων δεν ταιριάζει με την έκταση της προστασίας, η υπερπροστασία θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.”
